Alpa-Vet

Dierenartspraktijk Alpa-Vet

Bloedplasma voor cria’s: een beknopte handleiding

Wat is plasma?

Bloedplasma is het gelige, vloeibare gedeelte van bloed. Het is eigenlijk bloed, maar dan zonder rode en witte bloedcellen. Het wordt bereid door onstolbaar gemaakt bloed te centrifugeren, zodat de bloedcellen naar de bodem zakken. Het resterende plasma bevat onder andere eiwitten (waaronder antilichamen) en voedingsstoffen.

Vooral de antilichamen die in het plasma aanwezig, zijn van belang voor de pasgeboren crias die een plasma-infuus krijgen.

In het seizoen nemen wij op bijna maandelijkse basis een halve liter bloed af van onze plasmadonoren. De bloedzakken worden daarna gecentrifugeerd, om dan – met behulp van een steriel circuit van bloedzakken – makkelijk het plasma te kunnen scheiden van de bloedcellen.

Wij hebben een groep van een tiental plasmadonoren. Deze dieren worden uitsluitend voor dit doel gehouden, en planten zich dus niet voort.

Waarvoor wordt plasma gebruikt?

Een pasgeboren cria heeft nog geen actief afweersysteem, en is voor zijn afweer volledig afhankelijk van de antilichamen die de biest (eerste moedermelk) bevat. Deze antilichamen worden door de darmwand van de cria opgenomen, en komen zo in de bloedbaan terecht. 24 uren na de geboorte, is het echter voor de darm niet meer mogelijk om deze antilichamen op te nemen. Dit betekent dus dat de afweer van een cria volledig bepaald wordt door de biestopname gedurende de eerste 24 levensuren. Is de eerste levensdag van een veulen twijfelachtig, dan is er steeds risico dat de cria te weinig afweer zal hebben.

Een twijfelachtige of slechte start kan veel dingen beteken:

          Prematuur veulen, slecht of traag op de been dus weinig biestopname

          Moeder geeft weinig biest

          Tepels van de moeder zijn te groot zodat het veulen ze niet in de mond kan nemen

          Moeilijke geboorte met zuurstoftekort en als gevolg verzwakking

          Onderkoeling met als gevolg verminderde antistoffenopname in de darm

         

De basisregel is:

Zodra u twijfelt over de start van een cria, is het aangewezen om een bloedstaal te nemen:

          Vanaf 24 uur na de geboorte, in de praktijk dus vanaf de tweede dag na de geboorte

          Bepaling van Totaal Eiwit en IgG (= de antistoffen)

          Totaal Eiwit dient ideaal te zijn:                             > 55 gram/Liter

          IgG dient ideaal te zijn:                                            > 8 gram /Liter

          Best wordt gelijktijdig ook het ureumgehalte bepaald om de hydratatietoestand van het veulen te bepalen. Dehydratatie kan een afwijkend beeld van eiwitten en IgG veroorzaken.

Als het Totaal Eiwit lager is dan 50 gram/Liter, en/of als de IgG lager is dan 4 gram/Liter, dan is de afweer van de cria ondermaats. De cria heeft een verhoogd risico om geïnfecteerd te worden met banale omgevingsbacteriën. De enige manier om de afweer van de cria terug op punt te krijgen is door middel van een plasma-infuus. Naar schatting 5% van de crias heeft een tekort.

Hoe wordt plasma toegediend?

Dit gebeurt door middel van een intraveneus infuus. Het zakje bevat ongeveer 170-200 ml diepgevroren plasma. Neem het zakje uit de diepvriezer (-20 graden Celsius) en leg het in water van 40-45 graden. Ontdooi het zakje over een periode van 15-20 minuten.

De toediening bij de cria gebeurt in de rechter vena jugularis of de halsader. Links zit namelijk ook de slokdarm. Dit bemoeilijkt soms het plaatsen van een catheter, of brengt extra risico’s met zich mee.

De makkelijkste manier is om de cria op de linker zij te leggen op een tafel. Een eerste helper houdt de 4 poten bij elkaar. Een tweede helper houdt de kop op de tafel, en de nek in een hoek van 45-90 graden met de ruglijn.

De dierenarts scheert, ontsmet, en plaatst de catheter. Er wordt een infuusslang met filter (voor bloedtransfusies) gebruikt, dit om te voorkomen dat eventuele precipitatie/stolsels in de bloedbaan terecht komen. Het infuus wordt toegediend over een periode van 15-20 minuten.

In sommige gevallen is plasma maar een deel van de behandeling. Bekijk dus altijd het volledige plaatje.

Hoe bewaar ik plasma, en hoe lang is het houdbaar?

Plasma kan enkel diepgevroren worden bewaard en getransporteerd. Een temperatuur van maximaal -20 graden Celsius is noodzakelijk voor een goede houdbaarheid.

Plasma is in diepgevroren toestand twee jaar houdbaar. In de praktijk komt dit meestal neer op twee à drie opeenvolgende geboorteseizoenen. Controleer goed de datum van productie, dit staat op elk zakje genoteerd.

Vergeet nooit:

PREVENTIEF PLASMA GEVEN IS IN VEEL GEVALLEN EEN LEVENSREDDEND MIDDEL. VOORKOMEN IS ALTIJD BETER DAN GENEZEN!

 

 

Aarzel niet mij te contacteren indien er nog vragen zijn over het gebruik van plasma.

Dierenarts Thijs Flahou